AHMET AVCI
23 NİSAN 2012- İZMİR
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NİN AÇILIŞI 23 NİSAN 1920
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni 92 yıl önce halkıyla birlikte açarak; Ülkemizi işgalden kurtaran ve Devletimizi kuran, başta Mustafa Kemal ve tüm Silah Arkadaşlarını, rahmet, minnet ve şükranla anıyor ve aziz hatıraları önünde saygı ile eğiliyorum…
Zaferden sonra Mustafa Kemal PAŞA’YA sormuşlardı: “PAŞAM BAHTIYAR MISINIZ?”
PAŞA DA: “BAHTIYARIM ÇÜNKÜ MUVAFFAK OLDUM” demişti.
Bizce Mustafa Kemal PAŞA’NIN en büyük BAHTIYARLIĞI; BU GÜNLERİ İNTİKAM, İNKÂR VE YIKIM GÜNLERİNİNİ, GÖRMEDEN VE YAŞAMADAN ARAMIZDAN AYRILMIŞ OLMASIDIR…
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNE GİDEN SÜREÇ:
19 MAYIS 1919’da Mustafa KEMAL PAŞA tarafında başlatılan Milli Mücadele, TBMM’NİN 23 NİSAN 1920’te açılmasıyla yeni bir anlam ve boyut kazanmıştır.
Milli mücadeleyi ne yazık ki bilmiyoruz. Oysa Cumhuriyetimiz, o MÜCADELENİN ürünü ve sonucudur. Yeni devletin kuruluş felsefesini o mücadele belirlemiştir.
Anadolu aydınlanması, Anadolu Birliği ve Yurttaşlık Bilinci, o büyük MÜCADELE ile başlamıştır.
O dönem bilinmeden bugünü anlayamayız, yarını da göremeyiz.
Milli Mücadele’nin EMPERYALİZME karşı verilmiş ve KAZANILMIŞ İLK KURTULUŞ SAVAŞI olduğu anlatılmadığı için de gençlerimiz, başka toplumların kurtuluş savaşına imrendiler. Kendi tarihlerine ve kahramanlarına yabancılaştılar.
Açıkça bilmeliyiz ki; Milli Mücadelemiz; EMPERYALİZME KARŞI BİR BAĞIMSIZLIK VE KURTULUŞ SAVAŞI, SALTANAT DÜZENİNE VE ANLAYIŞINA KARŞI DA BİR İHTİLALDİR.
Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kuruluşuna giden süreci kısaca anımsamakta yarar var diye düşünüyorum…
1914 yılında Başlayan GENEL SAVAŞTA, başlangıçta Osmanlı Devleti, tarafsız kalmaya çalışmış, daha sonra İtilaf ve İttifak Devletleri Bloğuna katılmak istemiş hatta Bulgaristan ve Yunanistan ile birlik olmak istemiş, ancak reddedilmiştir.
ÇÜNKÜ OSMANLI DEVLETİ, SİYASİ, ASKERİ VE EKONOMİK OLARAK BİR DEĞER İFADE ETMİYORDU.
Almanya, Avrupa’da sıkışınca, Osmanlı’ya vaatlerde bulunarak savaşa girmesini sağladı.
Osmanlı Devletinin Birinci Dünya Savaşı’na girmesi üzerine İngiltere Savaş Bakanı Lord Kitchener’in yaptığı açıklama: “TÜRKİYE’Yİ YOK EDİNCEYE KADAR SAVAŞACAĞIZ”.
Çünkü İngiltere, Türkleri izleyecek 300 milyonluk sömürge ülkelerine hükmetmektedir.
Emperyalistler arasında, Osmanlıyı parçalama doğrultusunda 6 gizli anlaşma yapıldığını da biliyoruz…
Osmanlı Birinci Dünya savaşında beş cephede savaşmış, Çanakkale dışında hiçbir varlık gösterememiş, 30 EKİM 1918 TARİHİNDE DE YENİLGİYİ KABUL EDEREK, MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASINI İMZALAMIŞTIR.
Birinci Dünya Savaşının sona ermesi ile 17. Yüzyıldan buyana hızla gerileyerek yarı sömürge olmuş Osmanlı İmparatorluğu, sembolik bir imparatorluğa dönüşmüştü.
TÜRK ULUSU; BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞININ SONA ERMESİ İLE BAĞIMSIZLIĞINI, REFAHINI, ÜLKÜLERİNİ VE ÜLKESİNİ YİTİRMİŞ VE KORKUNÇ BİR GELECEKLE BAŞ BAŞA KALMIŞTI. (vatanlarca toprağını, milyonlarca insanını yitirmiş, Öz Vatanında vatansız kalmıştı.)
PANTÜRKİZM HAZAR KIYILARINDA, PANİSLAMİZM ARABİSTAN ÇÖLLERİNDE ÖLMÜŞ, ELDE YALNIZCA BİTKİN VE YOKSUL ANADOLU KALMIŞTI.
İttihat ve Terakki yöneticileri Enver, Talat ve Cemal Paşalar yurtdışına kaçmışlardı.
ARTIK; OSMANLI DEVLETİNE VE TÜRKLERE KARŞI ORTAÇAĞIN HAÇLI ANLAYIŞIYLA YENİÇAĞIN ÜRÜNÜ EMPERYALİZMİ KAYNAŞTIRAN ACIMASIZ BİR POLİTİKA UYGULANACAKTIR.
Mondros Mütarekesine dayandırılarak; Osmanlı Orduları dağıtılmış, silahlar toplanmış, Donanma gözaltına alınmış, Haberleşme ve Ulaştırma kurumlarına el konulmuş, 337 bin asker terhis edilmiştir.
Gizli anlaşmalara uygun olarak, İtalyanlar, Güneybatı Anadolu’yu, Fransızlar, -Ermenilerle birlikte- Çukurova’yı, İngilizler Musul ve Güneydoğu Anadolu’yu işgal ettiler.
Çanakkale, Mudanya, Samsun ve Merzifon’a İngiliz, Zonguldak ve Doğu Trakya’ya Fransız, Konya’ya da İtalyan birlikleri yerleşmişlerdir.
Ermenilerin yakıp yıktığı Kuzeydoğu Anadolu, yediden Ermenilere açılmıştır. Doğu Karadeniz’de Pontus Devletini kurmak için silahlanmış Rum Çeteleri faaliyete geçmişlerdir.
İSTANBUL İTİLAF DEVLETLERİNCE ORTAKLAŞA İŞGAL EDİLMİŞTİR.
Ermeni kıyımı yaptıkları ya da İngiliz esirlerine kötü davrandıkları ileri sürülerek, asker sivil birçok yönetici İngilizlerce tutuklanmış ve Malta’ya sürülmüşlerdir.
Gerici Hürriyet ve İtilaf Partisinin yurtdışına sürülmüş ya da kaçmış yöneticileri, KİN VE İKTİDAR ÖZLEMİYLE tutuşmuş halde İstanbul’a geri dönmüşlerdir.
Çeşitli AYRILIKÇI DERNEKLER kurulmuş, kimi aydınlar, birdenbire KÜRT, ÇERKEZ ya ARAP OLDUKLARINI anımsamışlardır.
Kimi ümitsiz aydınlar da, İngiliz, Amerikan mandasını ya da Himayesini arar olmuşlardır.
Bir çöküş ve çözülüş dönemine girilmiştir.
Baştaki Padişah Vahdettin, devletin ve tahtının geleceğini, dönemin süper devleti İngiltere’nin yardımına ve insafına bağlamıştır.
İngiltere Karadeniz Ordusu K. General Milne, Londra’ya şu mesajı yollar: “6. MEHMET, İNGİLİZLERİN TÜRKİYE’DE İDAREYİ MÜMKÜN OLDUĞU KADAR SÜRATLE ELİNE ALMASINI İSTİYOR.”
Amiral Web’in raporu: “Padişah bizi buraya yerleştirmek istiyor.”
Damat Ferit’in Amiral Calthrope’a söyledikleri: “Padişah’ın ve benim tek ümidimiz, Allahtan sonra İngiltere’dir.”
30 Mart 1919’da Vahdettin, Damat Ferit aracılığıyla, ‘kendi eli yazdığı bir tasarıyı’ İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Calthorepe’a ulaştırmıştır. Yazının özeti: “Osmanlı İmparatorluğu’nun 15 yıl süreyle İngiliz sömürgesi olması.”
OSMANLI PADİŞAHIN KURTULUŞ REÇETESİ BUDUR.
Vahdettin, İngiliz sömürgesi olabilmek için her yola başvurmuştur. Ancak aklına; onurlu, başı dik bağımsız bir Türkiye gelmemiştir.
Kimseye güvenemediği için de ablasının kocası Damat Ferit’i Sadrazamlığa getirmiştir.
İzmir’in işgali ve Yunan ordusunun gelmesi, Ege Rumlarını şımartmıştır. Bin yıllık barış bozulmuş, Ege’de acı ve kanlı bir dönem başlamıştır…
Yunanistan’ın Batı Anadolu üzerindeki emelleri ile İngiltere’nin Yakındoğu petrollerinin ve pazarlarının paylaşılması sırasında bir AJAN- DEVLETE ve olası bir Türk kıpırdanmasını bastıracak jandarmaya olan ihtiyacı örtüşünce; İngiltere Başbakanı Lloyd George, Yunanlıları gözüne kestirmiş, kanlı ve uzun bir savaşa yol açacak düşüncesini açıklamıştı:
“OSMANLI İMPARATORLUĞUNUN MİRASÇISI YUNANİSTAN’DIR.”
Önceden İtalyanlara vaat edilmiş olan İzmir ve çevresi, Lloyd George’un önerisi ve ABD Başkanı Wilson’un onayı ile avans olarak Yunanlılara verilmişti.
14 Mayıs akşamı İzmir Metropoliti Hıristomos, Efes Kilisesinde Rumlara müjdeyi verdi:
“KARDEŞLERİM, MÜKÂFAT ZAMANI GELMİŞTİR.”
İtilaf devlerince donatılmış Yunan birlikleri, İngiliz donanmasının koruması altında 15 Mayıs 1919’da İzmir’e çıkmış ve katliama ve Batı Anadolu’yu işgale başlamışlardı.
İzmir’in işgalinden dört gün sonra, Çanakkale Muharebelerinin ünlü Komutanı Mustafa Kemal PAŞA, 9. Ordu Müfettişi olarak, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkmıştı.
KENDİSİNE VERİLEN GÖREV: DOĞU KARADENİZ BÖLGESİNDEKİ ASAYİŞİ SAĞLAMAK VE ERZURUM KOLORDU’SUNDAKİ ASKERLERİN TERHİSİNİ VE SİLAHLARININ TESLİMİNİ SAĞLAMAKTIR.
Ancak Mustafa Kemal Paşa, Padişahı, İstanbul hükümetini ve galip devletlerini şaşırtarak: TÜM MİLLETİ, İŞGALE TEPKİ GÖSTERMEYE ÇAĞIRMIŞTI.
Samsun’dan Amasya’ya geçen Mustafa Kemal Paşa, Hükümetin geriye dön çağrılarına uymayıp, MİLLİ MÜCADELENİN; AMACINI, HEDEFLERİNİ VE GEREKÇESİNİ AÇIKLAYAN AMASYA GENELGESİNİ 21-22 HAZİRAN GECESİ YAYIMLAMIŞTIR.
Erzurum’da iken, İngilizlerin baskısıyla Ordu Komutanlığından alınınca, Görevinden ve Askerlikten 8/9 Temmuz 1919 gecesi istifa etmiştir.
Mustafa Kemal, Erzurum Kolordusu Komutanı Kazım Karabekir’in ve Ankara Kolordusu Komutanı Ali Fuat Cebesoy’un da desteğini alınca bir sivil bir vatandaş olarak; GERÇEKLİKTEN UZAKLAŞMADAN, HAYALE KAPILMADAN, BÜYÜK BİR SABIRLA TÜM ANADOLU’YU YURTSEVERLİK VE BAĞIMSIZLIK YOLUNDA TOPLAMAYA KOYULMUŞTUR.
Erzurum Kongresini, daha kapsamlı Sivas kongresi izlemiştir.
Kurulmuş olan Redd-i İlhak ve Müdafa-yı Hukuk Dernekleri, “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-yı Hukuk Derneği” adıyla tüm yurdu kucaklayan tek bir örgüt olarak örgütlenmiştir.
Mustafa Kemal Kongrede seçilen Temsili Heyet (Yönetim kurulu)inin Başkanlığına seçilmiştir.
27 Aralık 1919’da Heyet Ankara’ya gelmiş ve halkın sevinç gösterileriyle karşılanmıştır.
Mustafa Kemal’in başlattığı MÜCADELEYİ hayal hatta çılgınlık olarak görenler az değildir.
“Elde avuçta hiçbir şey yokken, emperyalizme, galip devletlere, Yunan Ordusuna, Ermenilere, Pontus çetelerine karşı silahlı mücadeleye girişmeyi çılgınlık sayan çoktur. Silahsızlandırılmış Türk ordusunun bu dönemdeki gücü, o da kâğıt üzerinde, 35–40 bin kişidir. Oysa Türkiye’deki silahlı işgalcilerin sayısı zaman içinde 400.000 kişiyi bulacaktır.
Yoksul, bitik, harabe Anadolu, 400.000 işgalciyi ve on binlerce silahlı silahsız haini yenmeyi başaracaktır.”
Sivas Kongresinde alınan karar üzerine İstanbul hükümeti, İngilizlerin de İzniyle Osmanlı meclisi için seçim yapılmasını kabul etmiş, Mustafa Kemal ve arkadaşları da Milletvekili seçilmişlerdi.
12 OCAK 1920’de Osmanlı Meclisi Mustafa Kemal’in karşı çıkmasına rağmen İstanbul’da toplanmış, ESASLARI ERZURUM VE SİVAS KONGRELERİ İLE ANKARA’DA BELİRLENEN MİSAK-I MİLLİ (MİLLİ ANT)Yİ 27 OCAKTA KABUL VE İLAN ETMİŞTİR.
Misak-ı Milli’nin özü şudur: “BÖLÜNMEZ, BAĞIMSIZ HÜR VE ÇAĞDAŞ TÜRKİYE”
Meclisin toplanmasına karşı olmayan işgalcileri bu karar rahatsız etmiştir.
İşgalci güçler, Ankara’ya ve halka gözdağı vermek üzere, 16 Mart'ta İstanbul’u resmen işgal ettiler ve yönetime el koydular.
Birçok MİLLİYETÇİYİ tutukladılar. Anadolu Hareketine yardım edenlerin idam edileceklerini gazete ve duvar ilanları ile duyurdular.
Meclisi sarıp; Rauf Orbay ve Kara Vasıf gibi kimi milletvekillerini götürdüler. Bazı Milletvekillerini, Komutanları ve Yazarları tutukladılar, birçoğunu Malta’ya sürdüler.
Mustafa Kemal, işgale misilleme olarak, başta Albay Ralinson olmak üzere, o sırada Anadolu’da bulunan İngiliz askerlerini tutuklatmıştır.
Milli kuverler de harekete geçerek İngiliz birliklerini Eskişehir’i boşaltmak zorunda bıraktılar. Demiryoluna el koydular. İngiliz birlikleri İstanbul ile Anadolu arasındaki tek geçit olan GEYVE BOĞAZINI bırakarak İzmit’e çekildiler.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNİN AÇILMASI:
16 Mart 1920’de İstanbul’un İtilaf Devletlerince “Geçici” kaydıyla işgali, Meclis-i Mebusan'ın dağıtılması, aydınların ve milletvekillerinin tutuklanması, Osmanlı Devletinin sona erdiğini gösteriyordu.
ÇÜNKÜ İCRA GÜCÜ SİYASİ ESARET ALTINA ALINMIŞ, HERKESİN YABANCI YASALARA GÖRE YARGILANACAĞI BELİRTİLMİŞ, TÜM İLETİŞİM ARAÇLARI DENETİM ALTINA GİRMİŞ, HALKIN SESİNİ DUYURABİLECEK ÖRGÜTLER YOK EDİLMİŞTİR. İTİLAF DEVLETLERİNİN GÖRÜŞLERİNE AYKIRI SÖZ SÖYLEMEK SUÇ SAYILMIŞTIR.
Uzun yıllardan beri Ulusal Egemenliğe dayalı bir Devlet kurmayı düşünen Mustafa Kemal, bu fırsatı iyi değerlendirdi ve TÜRK ULUSUNUN HAKLARINI VE VARLIĞINI KORUMAYA KARAR VERDİ. Öncelikle Kuracağı Devletin temel organlarını oluşturacak yeni MECLİSİN toplanmasını sağlayacak çalışmaları başlattı.
Mustafa Kemal, Osmanlı Meclisi Mebusan’ının artık sona erdiği kanısında idi. Yeni yapılacak seçimlerle KURUCU NİTELİKTE BİR MECLİS toplanmalı idi. Çünkü fiilen ortadan kalkmış Osmanlı Devletinin Parlamentosundan da söz edilemezdi.
Kurucu Meclis yolu ile YENİ DEVLETİN temelleri atılmalıydı. Ancak çok kişi de bu düşünceye karşı idi. Onlar Osmanlı Parlamentosunun Ankara’da toplanmasını istiyorlardı. Böylece OSMANLI DÜZENİ de sürecekti. Oysa M. Kemal buna karşı idi. Bu durumda Padişahın Ve Hükümetinin MECLİS üzerinde etkisi kaçınılmazdı. Ayrıca Mustafa Kemal İstanbul’da toplanan Meclisin Padişaha yaranmak için yaptıklarını da unutmamıştı.
Osmanlı Meclisi Ankara’da toplanınca teknik bakımından Padişahın ve Hükümetin de Ankara’ya gelmesi gerekirdi. Oysa ikisi de bu niyette değillerdi. Bu da Mustafa Kemal’in işlerini bir ölçüde kolaylaştırıyordu.
Sonunda çözüm bulundu. Ülkenin, mümkün olan yerlerinde yeniden seçimler yapıldı. Yeni seçilen Milletvekilleri ile Osmanlı Meclisinin Ankara’ya gelen üyeleri birleştiler ve “OLAĞAN ÜSTÜ YETKİLERLE DONATILMIŞ BİR MECLİS” sıfatıyla 23 Nisan 1920’de Toplandılar. Meclis ilk toplantısında adını koydu: “TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ” Meclis Başkanlığına Mustafa Kemal’i seçti ve hemen çalışmalarına başladı.
Bu olayın hukuksal ve siyasal önemi:
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) ile “DIŞA KARŞI SAVAŞI VE OSMANLI DÜZENİNE KARŞI İHTİLALİ” yönetecek, yepyeni bir DEVLET kurulmuş oluyordu.
Mondros ateşkesinden itibaren Osmanlı Devleti eylemsel bakımdan ortadan kalktığından, şimdi bu boşluk, TBMM ile doldurulmuştu. Her ne kadar, Meclis içinde ve dışında bulunan kimi çevreleri ürkütmemek için amacın; ”TEHLİKEDE BULUNAN PADİŞAHI (HALİFEYİ) KURTARMAK” olduğu ileri sürülmüşse de yapılan işle aslında yeni bir devlet kurulmuştur.
Meclis ilk günlerinde çok önemli şu kararları almıştır:
1. Mecliste toplanan ulusal iradeyi vatanın geleceğine egemen kılmak esas amaçtır.
2. TBMM’nin üstünde bir güç yoktur.
3. TBMM yasama ve yürütme yetkisini kendisinde toplamıştır.
4. Meclisten ayrılacak bir kurul, Meclisin Vekili olarak hükümet işlerini yürütür.
5. Meclis Başkanı bu gücün de başıdır.
6. Padişah ve Halife, altında bulunduğu baskıdan kurtulduğu zaman, Meclisin düzenleyeceği esaslar içinde yerini alır.
Yalnızca bu kararlar bile TBMM ile yeni bir devletin kurulduğunu göstermektedir. TBMM, Padişah ve Halifenin üzerindedir. Saltanat ve Halifelik durumunu meclis düzenleyecektir. İstanbul’daki Hükümet artık tanınmamaktadır; çünkü Meclis kendi gücünü kullanmaktadır.
TBMM ile çok önemli iki temel atılmıştır:
1. Ulusun egemenliğine kesinlikle sahip çıkılması. Ulusun Egemenliğini eline alması ve sahip çıkması.
2. TBMM’nin Türk Ulusunu temsil etmesidir.
Adının başındaki Türk kelimesi devlet yaşamında ilk kez kullanılmaktadır.
Osmanlı Anayasasında: Devlet; Osmanlıdır. Saltanat; Osmanlıdır. Ülke; Osmanlıdır. Uyruklar; Osmanlıdır. Oysa yeni açılan dönemde, “Türklük”, “Osmanlılığın” üzerine çıkartılmaktadır.
Türk tarihinde Ulusun doğrudan doğruya egemenliğini ele alışını sağlayan bu olay başlı başına bir DEVRİMDİR.
3 Mayıs 1920’de ilk TBMM Hükümeti (İcra Vekilleri Heyeti) kuruldu.
11 kişilik bir kurul İlk Bakanlar Kurulu üyelerinin adları: Dışişleri vekili; Bekir SAMİ, Milli Savunma FEVZİ, Adalet; Celaletin ARİF, Din işleri; Mustafa FEHMİ, Sağlık Dr. ADNAN, Bayındırlık; İsmail FAZIL, Ticaret; Yusuf KEMAL, Genel Kurmay Başkanı; İsmet, Maliye; Behiç, Eğitim RIZA NUR Beyler. Bakanlar Kuruluna ise Meclis Başkanı Mustafa Kemal başkanlık edecekti.
TBMM’ne hem İtilaf devletleri, hem Yunanlılar, hem de Damat Ferit Hükümeti olumsuz tepkiler göstermişlerdir.
- Padişah, 11 Nisan 1920’de; Şeyhülislam Dürrizade Abdullah’tan, Milli Hareket aleyhine aldığı fetvaya dayanarak, Harp Divanı’nında, 11 Mayıs 1920’de, Mustafa Kemal ve arkadaşlarını idama mahkûm ettirdi.
Ayrıca Anadolu’daki ayaklanmalar yaygınlaştırılmaya çalışılmıştır.
- Yunanlılar, 22 Haziran 1920’de Ege’de hızla ilerlemeye başladılar, kışkırtmalar sonucunda da Anadolu’nun birçok yerinde ayaklanmalar çıktı.
- İtilaf Devletleri de bir an önce barış antlaşmasını sonuçlandırma çabalarına yöneldiler. (Bir an önce Sevr Barış Antlaşmasını yürürlüğe koymaya çalışacaklardır.)
TBMM böylece üç düşmanla birlikte mücadele etmek zorunda kaldı.
Yunanlıların 22 Haziran 1920’de başlattıkları taarruz karşısında Kuvayı Milliye birlikleri yetersiz kaldı. 30 Haziran’da Balıkesir, 2 Temmuz’da Bandırma, Kırmasti ve Gönen; 8 Temmuz’da Bursa, 20 Temmuz’da Tekirdağ, 25 Temmuz’da Edirne Yunanlılarca işgal edildi, yani İstanbul çevresi bir ayda Yunan denetimine geçmiş oldu.
Bu gelişmeler üzerine TBMM’de yapılan tartışmalar sonucunda; Ordunun yeni baştan kurulması ve Mücadelenin ordu ile yürütülmesi kararlaştırıldı.
Artılık kurtuluş savaşı, düzensiz direniş güçleri ile değil, Ulusal Ordu ile sürdürülecektir. Ve bu çok önemli bir aşamadır.
TBMM’nin hükümet kurması, Devlet Başkanlığı sorununu ortaya çıkardı. Meclis Padişahın üzerinde idi. Ancak Padişahın tanınmadığı açıkça bildirilmemişti. Bu durumda Devlet Başkanı kim olacaktı? Mustafa Kemal bunun da çaresini buldu. Mademki TBMM Padişahın da üstündeydi, Devletin Başkanı Meclisin kendisi olacaktı. Mustafa Kemal, Meclisin ve hükümetin başı olarak, doğal biçimde “Devlet Başkanı” gibi göründü.
Millet Egemenliği:
Mustafa Kemal Paşa; Türk Ulusunun 1919’da başlattığı Bağımsızlık Savaşını, Türk Milliyetçiliğinden ve “Milli Egemenlik” ilkesinden, güç alarak yönetmiş; çöken Osmanlı Devletinin enkazı üstünde dipdiri, bir Türk Devletini; Türkiye Cumhuriyeti’ni aynı ilkeye dayanarak kurmuştur.
“Milli Egemenlik” ilkesi, Türk Tarihine ve devlet yapısına ilk kez, Mustafa Kemalle birlikte girmiş ve yerleşmiştir.
Devletin Egemenliği ve Devlet içinde egemenlik:
Dilimizde ”Hâkimiyet” sözcüğü ile eş anlamlı olarak kullanılan ”egemenlik”; hükmeden, buyuran, buyruğunu yürütebilen üstün bir gücü ifade eder.
Egemen bir güç; kendi yetki alanında, herhangi bir üst otoriteye bağlı ve bağımlı olmayan güç demektir.
Egemenlik sözcüğünün iki değişik tarzda kullanıldığını açıklığa kavuşturmak gerekir:
“Devletin egemenliği” ile “Devlet içinde egemenlik”
“Devletin Egemenliği”; bir Uluslar ararsı hukuk konusudur. Bir devletin egemen olması; o devletin kendisi dışında bir güce sahip olmaması ya da dayanmaması demektir.
“Devlet içinde egemenlik” İse; devletinin gücünün nereden kaynaklandığı, bu güce kimin sahip bulunduğu ve bu gücün nasıl kullanılacağıdır.
Devlet içinde egemenliğin bir kişiye, bir hanedana mı; bir zümreye mi; yoksa ulusa mı ait olacağı sorunu uluslararası hukuka değil; iç kamu hukuku ile, Anayasa hukukuyla ilgili bir konudur.
Millet egemenliği ilkesini, Mustafa Kemal, yerine ve zamanına göre, hem Türk Devletini parçalamak ve ulusumuzu köleleştirmek isteyen dış düşmanlara karşı, güçlü bir silah olarak değerlendirmiş, hem de Padişaha ve hükümetine karşı kullanmıştır.
TBMM’nin ve Mustafa Kemal’in Milli Siyaseti:
Milli Siyaseti; 24 Nisan 1920’de Mustafa Kemal şu şekilde açıklamıştır:
“Ulusumuzun güçlü, mutlu ve sağlam bir düzen içinde yaşayabilmesi için; devletin bütünüyle ulusal bir siyaset gütmesi ve iç örgütlerimizle tam uyumlu ve dayalı olması gerekir.” Ulusal siyaset demekle anlatmak istediğim şudur: 'Ulusal sınırlarımız içinde her şeyden önce kendi gücümüze dayanarak, varlığımızı koruyup, ulusun ve yurdun gerçek mutluluğuna ve bayındırlığına çalışmak, gelişigüzel, ulaşılamayacak istekler peşinde ulusu uğraştırmamak, Uygarlık dünyasının uygarca ve insanca davranışını ve karşılıklı dostluğunu beklemektir.'”
Mustafa Kemal’in bu sözlerinde; ne Osmanlı İmparatorluğunun yükselme döneminin, İHTİRASLARI ne çöküntü döneminin ezilmişliğinin KOMPLEKSLERİ ve EZİLMİŞLİĞİ ne de İttihat ve Terakkinin hayalciliği vardır.
Hak ve adalete dayanan, gerçekçi, insancıl barışçı bir politikanın esasları görülmektedir.
TBMM’nin Yapısı:
TBMM: İstanbul’dan gelebilen Meclis-i Mebusan üyeleri ile yeniden Milletvekili seçilenlerden oluşmuştu. TBMM üye sayısı 388 ya da 390 kişidir. Bu üyelerin 233’ü Asker, memur ve diğer aydınlardan oluşmuştu. 47 din adamı, diğerleri ise; çiftçi tüccar, aşiret başkanları gibi kişilerdi.(Asker; 54)
Ulusal Devlete Karşı doğan tepkiler:
Meclisi Mebusan’ın Misak-ı Milli’yi kabulünden bir süre sonra, 3 Mart 1920’de Ali Rıza Kabinesi çekilmiş, Salih paşa’nın kurduğu Kabine de İstanbul’un işgali üzerine istifa edince, 5 Nisan 1920’de Damat Ferit Paşa Osmanlı Hükümeti’nin başına geçmişti.
Heyeti Temsiliye buyruğu ile seçimlerin yapılması ve Ankara’da TBMM’nin toplanma hazırlıklarının başlaması Vahdettin’in yönünü iyice belli etti. Toplanacak Meclisin yeni bir devlet kuracağını ve kendisinin otoritesinin yok olacağını anlamıştı.
Öncelikle Meclisin toplanmasını önlemeye çalıştı.
11 Nisan 1920’de Şeyhülislam Dürrizade Abdullah’tan Mustafa Kemal ve yakın arkadaşları için bir fetva alındı. Fetvada “ Bu hainlerin”, Devlete ayaklandığı, böylece öldürülmelerinin dini kurallara uygun olduğu yazılı idi. Bu fetva, çoğaltılarak tüm yurda yayıldı. Bu fetvaların dağıtılmasında İngiliz ve Yunan uçakları da kullanıldı. Amaç; halkı meclisin açılmasına karşı kışkırtmaktı. Meclis açılınca da tepki daha da büyüdü. Tepki İstanbul’dan geliyordu. Çünkü artık ihtilal fiilen başlamıştı.
Padişah ulusal devleti yok etmek için her çareye başvuracaktı. Çünkü ona göre bu hükümet hukuki değildi. Bu yolda ona en büyük yardımı da İşgal devletleri yapmıştır.
TBMM’NİN 23 Nisan 1920’de açılmasıyla da Yeni Türk Devleti Ülküsü gerçekleşmiştir.
“Egemenlik kayıtsız koşulsuz ulusundur.” hükmü Yeni Türk Devletinin egemenlik hakkını; kaynağını halktan alan İnsan Hakları Esaslarına dayandırıyordu.
23 Nisan 1920’de; Egemenlik, İstanbul’dan Ankara’ya (Saltanattan, Ulus’a) geçmekle kalmıyor, Egemenliğin kaynağı ve yapısı da değişiyordu.
Dinsel ve geleneksel Osmanlı Egemenliğinin yerine Ulus Egemenliği geçiyordu.
Osmanlı Devletinin karşısında; tüm siyasi ve hukuki yetkileri elinde toplayan TBMM, bir İhtilal Meclisi olarak, tarihi bir sorumluluk yükleniyordu.
Artık ‘Ulusal Egemenliğin’ önünde ne zincirler ne de tahtlar ve taçlar durabilirdi.
Meclisin kurucusu Mustafa Kemal, bu olayı; “23 Nisan 1923 Türkiye Milli Tarihi’nin başlangıcı yeni bir dönüm noktasıdır. Bütün bir husumet dünyasına karşı, ayaklanan Türkiye Halkının TBMM’Nİ vücuda getirmek, hususunda gösterdiği mucizeyi ifade eder” sözleriyle değerlendirerek, ‘MECLİSİ ULUSAL İRADENİN’ eseri olarak göstermiştir.
TBMM’si ile oluşturulan Ulus Egemenliği ile Kurtuluş Savaşı kazanılacak, Emperyalizm ve Hıristiyanlık yenilecek, Megalı İdea ortadan kaldırılacak, Sevr Antlaşması yok edilecek, Batı Anadolu ve Trakya işgalden kurtarılacak, Doğu Sorunu çözülecek, Saltanat ve Halifelik kaldırılacak, Lozan Antlaşması ile Birinci Dünya Savaşı hesapları ve yüzlerce yıllık sorunlar çözülecek, Misak-ı Milli esasları yaşama geçirilecek ve Yeni Türk Devleti Dünyaya tanıtılacaktır.
Gerçekleştirilen Türk Devrimi ile Türkiye Cumhuriyeti Çağdaş Dünyadaki yerini alacaktır. Çağdaş Uygarlık düzeyine ulaşma yoluna koyulacaktır.
Mustafa Kemal’in hedeflediği DÜZENİ: “Milli Egemenlik ve Bağımsızlığa bağlı, aynı zamanda barışçı ve insancı, Milliyetçi, Laik, Halkçı, Demokratik Parlamenter Sistemi benimsemiş, Atatürkçü özde Devrimci, tüm Dünya Uluslarıyla her alanda işbirliğine açık, her türlü diktayı reddeden, Haklar, Hürriyetler ve Kalkınma düzenini” kurma çabasına girilecektir.
Türk Devrimi’nin genel Amacı: “Türkiye’nin özgürlükçü bir ortamda ve Tam bağımsız olarak ve Kendi Kimliği ile Çağdaş Dünya’da yerini alması” GERÇEKLEŞTİRİLECEKTİR.
KAYNAKLAR:
Prof.Dr. Ahmet MUMCU- Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi
Lord KİNROSS- ATATÜRK
TURGUT ÖZAKMAN- ŞU ÇILGIN TÜRKLER
